Հայաստանը 2023-ի Ֆրանկֆուրտի գրքի միջազգային ցուցահանդեսում
«ԱՐԻ» գրականության հիմնադրամը 2023 թվականի հոկտեմբերի 18-22-ը մի շարք ծրագրերով ներկայացավ Ֆրանկֆուրտի գրքի միջազգային ցուցահանդեսում: Այս տարին լի էր ցուցահանդեսի անցկացման տարածքում, ինչպես նաև հայկական տաղավարում կազմակերպված տարբեր միջոցառումներով, ցուցադրություններով, թարգմանական գրքերի շնորհանդեսներով, հանդիպումներով։ Հրատարակիչների, գրական գործակալների, ՀՀ Կրթության, գիտության, մշակույթի և սպորտի նախարարության, ինչպես նաև մեր գործընկերներ Կոնրադ Ադենաուեր հիմնադրամի հարավկովկասյան գրասենյակի, ՓԵՆ Հայաստանի և Եվրամիության գրական մրցանակի ջանքերի շնորհիվ Հայաստանի տեսանելիությունը գրքային թերևս ամենակարևոր իրադարձության ընթացքում բացառիկ էր։
Այս տարին հատկապես կարևոր էր «ԱՐԻ» գրականության հիմնադրամի համար, քանի որ Կոնրադ Ադենաուեր հիմնադրամի հարավկովկասյան գրասենյակի հետ համագործակցությամբ ու ՀՀ Կրթության, գիտության, մշակույթի և սպորտի նախարարության աջակցությամբ Ֆրանկֆուրտ ստուդիայի բեմում կայացավ «Ինքնություն և գրականություն» թեմայով քննարկում:
Քննարկման բանախոսներն էին գրողներ Արմեն Օհանյանը, Անահիտ Ղազարյանը, հայկական արմատներով գերմանացի գրող և լրագրող Լաուրա Ցվիրտնիան և թարգմանիչ Սյուզաննա Եղոյանը Ավստրիայի Գրաց քաղաքից։ Քննարկումը վարում էր Կոնրադ Ադենաուեր հիմնադրամի հարավկովկասյան գրասենյակի տնօրեն Շտեֆան Մալերիուսը։ Միջոցառումը բացեց «ԱՐԻ» գրականության հիմնադրամի տնօրեն Արևիկ Աշխարոյանը, ինչին հետևեց Զարուհի Հակոբյանի ողջույնի խոսքը, որն ընթերցվեց ՀՀ Կրթության, գիտության, մշակույթի և սպորտի նախարարության անունից։
Քննարկվեցին գրականության մեջ ինքնության արտացոլմանն առնչվող տարբեր հարցեր և տեսակետներ։ Քննարկման օրակարգային առանցքային հարցերից էր գրականության և մշակույթի՝ որպես հասարակության շրջանում քաղաքական իրազեկվածության բարձրացման գործիք օգտագործելու արդյունավետությունը։
Հարց ու պատասխանի ժամանակ ներկաները բանախոսների արտահայտած որոշ մտքերին անհամաձայնություն հայտնեցին, ինչի շուրջ ծավալվեց քննարկում: Հնչեցին նաև հարցեր, թե որքանով է եվրոպական հայ գրականությունը և թե ինչ գրքեր են ընթերցվում Հայաստանում, որոնք են բեսթսելլերները։ Պանելային քննարկման ընթացքում Հայաստանը ներկայացավ որպես ժողովրդավարական պետություն՝ որտեղ առկա է բազմակարծություն, խոսքի ազատություն, ինչպես նաև գրականության մեջ նարատիվների վերանայման անհրաժեշտություն՝ եվրոպական գրքի շուկայում ավելի լավ ինտեգրվելու համար:
Քննարկման ամբողջական տեսաձայնագրությունը անգլերեն լեզվով կարող եք դիտել այս հղմամբ։
Եվ մենք հպարտությամբ պետք է փաստենք, որ Ֆրանկֆուրտի գրքի միջազգային ցուցահանդեսի ընթացքում տեղի ունեցան հայ գրականությանը նվիրված մի շարք միջոցառումներ։ Դրանց թվում էին ժամանակակից ակնառու գրողներ Սուսաննա Հարությունյանի և Հովիկ Աֆյանի գրքերի գերմաներեն հրատարակությունների շնորհանդեսները գերմանական հրատարակիչների հավաքական տաղավարում՝ կազմակերպված հրատարակիչ Akademische Verlagsbuchhandlung Friedrich Mauke-ի կողմից։ Հեղինակի և թարգմանիչ Սուսաննա Եղոյանի մասնակցությամբ ներկայացվեց Սուսաննա Հարությունյանի «Ագռավները Նոյից առաջ» վեպը։ Բացի Ֆրանկֆուրտից հեղինակը ներկայանում էր միջոցառումներով նաև Գերմանիայի Մյունխեն և Բեռլին քաղաքներում: Հովիկ Աֆյանի «Կարմիրը» ներկայացվեց հրատարակիչ Անդրե Շտորի կողմից։
Ուրբաթ օրը՝ հոկտեմբերի 20-ին, Հայաստանի ազգային տաղավարում կազմակերպվեց ընդունելություն՝ ի պատիվ Լուսինե Խարատյանի «Սիրիավեպ» գրքի, որը ընդգրկվել էր Եվրոպական գրականության մրցանակի կարճ ցուցակում։
Ցուցահանդեսի եզրափակիչ օրը՝ Սուրբ Պողոս եկեղեցում տեղի ունեցավ Գերմանիայի գրավաճառների միության կողմից առաջադրված «Խաղաղության մրցանակի» մրցանակաբաշխությունը, իսկ հանդիսության շրջանակներում միջազգային հեղինակների ընթերցումների շարքում Արամ Պաչյանի P/F վեպի գերմաներեն թարգմանությունից հատվածներ ընթերցվեցին։ Գրքի գերմաներեն հրատարակությունը վերջերս լույս է ընծայել Շվեյցարիայի Kolchis հրատարակչությունը։ Սա Ֆրանկֆուրտի գրքի միջազգային ցուցահանդեսի շրջանակներում տեղի ունեցող ամենահեղինակավոր արարողություններից է։
Ընդհանուր առմամբ 2023-ի Ֆրանկֆուրտի գրքի միջազգային ցուցահանդեսը շատ հագեցած, բեղմնավոր և արդյունավետ էր հայ հրատարակիչների, գրողների, թարգմանիչների և հրատարակչական ոլորտի այլ ներկայացուցիչների համար։
